مگر شیطان از آتش، خلق نشده پس چگونه در آتش جهنم خواهد سوخت؟!
سؤال:
از کسانی که قرآن وعده داده است که به جهنّم خواهد رفت شیطان است؛ ولی مشکل اینجاست که شیطان از جنس آتش است و آتش جهنم، نمی تواند او را بسوزاند! پس چگونه می خواهند او را در جهنّم، عذاب دهند؟!
پاسخ:
جواب اول:
همجنس بودنِ دو چیز، مانع از عذاب نمیگردد. ما انسانها نیز از خاک آفریده شدهایم، اما در عین حال اگر خشتى که از خاک درست شده بر پیکرمان فرود آید از آن آسیب خواهیم دید!
جالب است که بدانید این شبهه برای اولین بار در زمان امام صادق توسط ابوحنیفه (یکی از پیشوایان اهل سنّت) مطرح شد. داستان زیر مربوط به همین جریان است:
روزی بهلول از کنار خانة «ابوحنیفه» عبور می کرد. در این هنگام شنید که ابوحنیفه به شاگردان خویش می گوید جعفر صادق سه مطلب گفته است که من آن را نمی پسندم. اول آنکه می گوید: «شیطان با آتش جهنم عذاب می شود.» چگونه شیطان که خود از آتش است، با آتش عذاب می شود؟!
دوم آنکه می گوید: «خدا را نمی توان دید.» حال آنکه چیزی که موجود است باید دیده شود. پس خدا را با چشم می توان دید.
سوم اینکه می گوید: «کارهایی که انسان ها انجام می دهند، با اختیار خود، انجام می دهند.» یعنی انسان را مختار می داند، در حالی که ما در کارها مجبوریم و عملی که از ما سر می زند از جانب خداست.
در این هنگام بهلول کلوخی برداشت و به طرف ابوحنیفه پرتاب کرد و فرار کرد. کلوخ به پیشانی ابوحنیفه خورد و او را آزرد. پس از دستگیری بهلول، وی را برای شکایت نزد حاکم بردند. بهلول به ابوحنیفه گفت: «چه آزاری از سوی من به تو رسیده است؟!»
ابوحنیفه گفت: «کلوخی به پیشانی ام زده و سر من را به درد آورده ای.» بهلول گفت: «درد را به من نشان بده؟» ابوحنیفه گفت: «درد را چگونه می توان دید؟!»
بهلول گفت: پس چرا بر امام صادق اعتراض می کردی و می گفتی چگونه می توان معتقد بود که خداوند موجود است ولی نمی توان او را دید؟!
و دیگر آنکه تو در ادعای خود دروغگویی که می گویی «کلوخ، سر تو را به درد آورد.» زیرا کلوخ از جنس خاک است و تو هم از خاک آفریده شده ای پس نمی بایست خاک از خاک آزار ببیند و عذاب شود!
همچنین من تقصیری ندارم و باید از خدا شکایت کنی، زیرا تو خود می گفتی انسان مجبور می باشد و انجام دهندة کارهای خویش نیست و همة کارها به دست خداست!
ابوحنیفه با شنیدن سخنان بهلول شرمنده شد و جلسة دادگاه را ترک کرد.(۱)
جواب دوم:
حقیقت آتش جهنّم براى ما روشن نیست. آنچه مسلّم می باشد اینست که اگر بخواهیم آن چیزى که در جهنّم موجود است را به چیزى که در این دنیا هست تشبیه کنیم، نزدیکترین چیز، آتش است اما آیا آتش جهنم هم از هیزمهاى چوبى و یا سوختهاى دنیوى برافروخته شود؟ یا اینکه واقعیتِ آن، چیز دیگری است؟ جواب آن برای ما که در این دنیا زندگی می کنیم مشخّص نیست.
جواب سوم:
هر چند در قرآن آمده که شیطان از آتش خلق شده است.(۲) اما این بدان معنا نیست که همین حالا هم آتش باشد و واقعاً مانند آتش دود داشته باشد، بلکه شاید سرشت اولیة او از آتش بوده، مانند انسان ها که از خاک خلق شده اند ولی در عین حال نمی توان گفت همین الان انسان ها خاک هستند؛ پس منظور اینست که خلقت اولیّة آنها از خاک بوده است.
جواب چهارم:
همگی عذاب های جهنّم، آتش نیستند بلکه بسیاری از عذاب های آنجا مربوط به جان و روح است؛ مثلا یکی از آنها حسرت بی پایانی است که دچار جهنّمیان می-شود؛ آنها پس از آگاهى از عاقبت نامبارک خویش و سرانجامِ نیکوى بهشتیان، به حسرتى جانکاه دچار مىشوند که هیچ گاه از شکنجة آن رهایى نخواهند یافت؛ از اینرو روز قیامت (یَوْمُ الْحَسْرَة) نام گرفته است.(۳)
و یا ذلّت و حقارتی که در آنجا دچارش می شوند از عذاب های دیگر جهنّم می باشد.
منبع: کتاب پاسخ به شبهات دینی، حسین جمالی، ص۵۷
————————————————–
۱. یکصد موضوع، پانصد داستان، ص ۱۳
۲٫ سورة ص، آیة ۷۶
۳٫ سورة مریم، آیة ۳۹ : (وَ أَنْذِرْهُمْ یَوْمَ الْحَسْرَةِ) ترجمه: [اى رسول ما] امت را از روز غم و حسرت [یعنى روز قیامت] بترسان.
مگر شیطان از آتش، خلق نشده پس چگونه در آتش جهنم خواهد سوخت؟!
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر